Günümüzde artık daha sık duymaya başladık Endüstri 4.0 kavramını. Kimisine göre uzak bir geleceği ifade ediyor, kimisine göre ise hayatımıza girdi bile. Peki bugün ve geleceği harmanlayan Endüstri 4.0 kavramı nedir? Endüstri 4.0 kavramını tam olarak anlayabilmek için geçmişten bugüne olan Sanayi Devrimlerini hatırlayalım.
Geçmişten Günümüze Sanayi
1. Sanayi Devrimi olarak adlandırılan bu dönem 18. Yüzyılın sonlarına doğru İngiltere’de tekstil alanında dokuma tezgâhlarının mekanik hale gelmesiyle tetiklenmiştir. Bu sayede küçük ölçekli işletmeler büyümüş ve artık büyük fabrikalar haline dönüşmüştür. Aynı dönemde buhar enerjisinin kullanımı makinalardaki verimi artırmış, aynı zamanda gemiler ve trenler ile hammadde ve ürünlerin farklı ülkelere ulaşma süreci hızlanmıştır.
20. Yüzyılın başlarına tekabül eden 2. Sanayi Devrimi’nde buhar enerjisinin yanı sıra elektrik ve petrol ürünleri de üretim süreçlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Henry Ford’un üretim bandı ile hızlı ve standart üretim sağlaması bu dönemde “Seri Üretim” kavramını ortaya çıkaran en önemli gelişme olmuştur.
1970 sonrasında ortaya çıkan 3. Sanayi Devrimi’nde ise ilk iki dönemde öne çıkan makineleşme ve serileşme kavramlarına otomasyon ve sayısallaşma kavramları eklenmiştir. Otomasyonun artması ile üretim verimliliği artmış ve küreselleşen dünyada bilgi ve ticaretin sınırları kalkmıştır. Ayrıca bu dönemde ilk iki döneme nazaran kullanılan enerji kaynaklarında yenilenebilir enerji kullanımına yönelim öne çıkmıştır.
Yeni Nesil Bir Yaklaşım: Endüstri 4.0
4. Sanayi Devrimi olarak ta adlandırılan Endüstri 4.0 Kavramı ilk olarak 2011 yılında Hannover Fuarında dile getirilmiştir. Genel olarak ürünlerin ve üretimin tüm değer sistemi içerisinde daha verimli ve etkin yönetilmesini amaçlayan Endüstri 4.0 kavramında 8 teknolojik ilerleme öne çıkmaktadır.
1. Büyük Veri ve Analiz
Endüstri 4.0 bünyesinde tüm değer zincirinden alınan verilerin işlenerek zincirin bütün paydaşları için anlamlı sonuçların elde edilmesi gerekmektedir. Giderek artan veri hacmi de düşünüldüğünde büyük verinin toplanması ve analiz edilmesi kaçınılmaz bir süreçtir.
2. Bulut Bilişim
Söz konusu kavram tüm değer sisteminden alınan ve giderek hacmi artan verilen depolanması işletmelerin sahip olduğu mevcut sunucular yerine servis sağlayıcılardan alacakları hizmetler ile internet üzerinden ulaşılabilmesini içermektedir.
3. Eklemeli Üretim
Eklemeli üretim malzemenin katmanlar halinde üretilmesini kapsar. Aslında hepimizin bildiği ve giderek daha fazla alanda kullanılan 3 boyutlu yazıcılar eklemeli üretim yapmaktadırlar. Bu tip üretim çok farklı tipteki ürünleri üretebilme yeteneği ile üretim esnekliğini sağlamaktadır.
4. Simülasyon ve Zenginleştirilmiş Gerçeklik
Zenginleştirilmiş gerçeklik Endüstri 4.0 içerisinde çok önemli bir konuma sahiptir. Zenginleştirilmiş gerçeklik askeri uygulamalardan eğitime, sağlık sektöründen turizm sektörüne kadar birçok alanda aktif olarak kullanılabilmektedir. Endüstri 4.0 içerisinde bu kavram simülasyon içerisinde önem kazanmaktadır. Bir sürecin gerçekleşmeden önce sanal ortamda simule edilerek olası hataların önceden giderilmesi ve yaşanabilecek sıkıntıların en aza indirgenmesi temel amaçtır.
5. Akıllı Robotlar
Robotlar günümüzde birçok alanda faydalanılan teknolojilerdir. Endüstri 4.0 içerisinde robotların değişen şartlara göre iş yapış şekline veya iş alanına karar verme yeteneğine sahip olması beklenmektedir. Böylece iş gücünden azami ölçüde faydalanılması sağlanacaktır.
6. Dikey ve Yatay Entegrasyon
Değer zincirinin bütün paydaşları arasındaki iletişim Endüstri 4.0 bünyesinde kritik derecede önemlidir. Yatay entegrasyon bütün paydaşlar ile üretim, planlama vb süreçlerin entegrasyonunu ifade etmektedir. Değer zincirindeki tüm paydaşlar ile kurulacak sorunsuz bir entegrasyon muhakkak kesintisiz ve etkin bir iletişimi de beraberinde getirecektir. Dikey entegrasyon ise şirket içi tüm süreçler arasındaki entegrasyonu kapsamaktadır. Hem dikey hem de yatay entegrasyonun sağlanması kesintisiz iletişimi, esnekliği ve kaynak verimliliğini sağlayacaktır.
7. Nesnelerin İnterneti
Endüstri 4.0 kavramı içerisinde belki de kulağa en hoş gelen süreçtir. Nesnelerin interneti cihazların birbirleri ile etkileşim kurmasını ifade etmektedir. Nesnelerden alınacak verilerden yapılacak analizler tüm süreçlerin daha kontrollü yürütülmesini sağlayacak ve daha hızlı karar aksiyonları alınabilecektir.
8. Siber Güvenlik
Gerek nesnelerin interneti ile gerekse de yatay-dikey entegrasyonlardan alınan veriler işletmeler için oldukça değerli olacaktır. Dolayısıyla söz konusu verilerin güvenliğinin sağlanması da kaçınılmazdır. En basitinden kullanıcı yetki tanımlamaları bile veri gizliliği açısından Endüstri 4.0’da gereklidir. Daha büyük siber sorunlar (siber saldırı vb.) için işletmelerin Siber Güvenlik Şirketleri ile güç birliği yapması günümüzde de görülmekte olup gelecekte daha kapsamlı bir iş birliği kaçınılmaz gözükmektedir.
Endüstri 4.0 nasıl rekabet üstünlüğü yaratacak?
Temelde özetleyecek olursak süreçlerdeki ve iş gücündeki verimlilik artışı, stok bulundurma maliyetlerinin azaltılması, süreçlerdeki öngörü hassasiyetinin artışı, ürünün müşteri beklentilerine göre daha kısa zamanda karşılanarak pazara sürülmesi ve makine bakım maliyetlerindeki azalma rekabet üstünlüğü sağlamak adına işletmelere fayda sağlayacaktır.
Dr. Haluk GÖKŞEN
Kaynak: https://tr.linkedin.com/
