UFRS Nedir?
Sevgili arkadaşlar, yazımın konusu:
UFRS nedir? UFRS (IFRS) nedir, UFRS neden gerekli gibi soruların bulabileceğiniz en basit ve net cevaplarını alacaksınız. Yine MuhaSebep tarzında olacak. Yani genel tanımlara ve basmakalıp bilgilere bağlı kalmadan anlatacağım.
Uzun zaman sonra yazdığım ilk yazı olacak, pek fazla paslanmamış olmayı umuyorum 🙂 Özel işlerime ve hazırladığım video eğitimlerime kullandığım zamanım süresince çok sevdiğim MuhaSebep’imi ihmal ettiğimin farkındayım. Yeni konulara da değinmemiz gerekir elbette.
Başlayalım.
UFRS’nin açılımı nedir?
UFRS’nin açılımı Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’dır. UFRS’nin İngilizce karşılığı IFRS’tir, hani şu Ay-Ef-Ar-Es diye okudukları şey… Onun da İngilizce açılımı International Financial Reporting Standards’tır. Yani UFRS ve IFRS farklı şeyler değildir. UFRS, IFRS’in Türkçe sözlük karşılığıdır.
TFRS Nedir?
TFRS’nin açılımı Türkiye Finansal Raporlama Standartları’dır. TFRS dediğimiz şey kendi başına bağımsız bir standartlar topluluğu değil, UFRS’nin Türkçeye çevrilip, gerekli görüldüğü yerlerde yeniden uyarlanmış halidir. Kamu Gözetimi ve Muhasebe Standartları kurumu tarafından bu çeviri ve uyarlama yapılır.
UFRS Nedir?
Şimdi ise, aslında UFRS nedir konusunu netleştirelim. UFRS (IFRS), belirli işlemlerin mali tablolar üstünde nasıl sunulacağını ortaya koyan standartlar(kuralar) listesidir. 1973 yılında hazırlanan ilk standart ile macerası başlamıştır. Bugüne kadar toplamda 58 tane standart yayınlanmıştır. Ancak şu anda bu standartların hepsi kullanılabilir durumda değildir.
Anlatacağım.
UMS Nedir? UFRS ve UMS Arasındaki Fark Nedir?
UMS’nin açılımı Uluslararası Muhasebe Standartları’dır. İngilizce karşılığı IAS’tır (International Accounting Standards). TFRS bağlamında is karşılığı TMS’dir (Türk Muhasebe Standartları). 1973 yılında başladı dedim. Çünkü 1973 yılında IASC (International Accounting Standards Comittee) adında bir komite kurulmuştu. Bu komitenin amacı yukarıda belirttiğim kurallar listesini belirlemekti. O zamanlar her bir standart IAS (yani UMS) adı altında yayınlanmaktaydı. Ancak 2001 yılına gelindiğinde bu komitenin adı değişti ve IASB (International Accounting Standards Board) oldu. O tarihten sonra çıkan standartlar ise UFRS (yani IFRS) adı altında yayınlanmaya başladı. Yani aslında UFRS ve UMS arasında hiç bir fark yoktur, UFRS (IFRS) UMS’nin (IAS) devamıdır. Sadece adı (seri numarası) farklıdır. 1973 ile 2001 yılları arasında UMS1 ile UMS41 arası standartlar yayınlanmıştır. 2001 sonrası ise UFRS1’den UFRS17’ye kadar (şimdilik) yayınlanmıştır. Budur…
Mali Tablolar ve UFRS
Mali tablolar konusunda çeşitli makaleler yayınlamıştım:
Bilanço Nedir?
Gelir Tablosu Nedir?
Mali Tablolar Analizi Nasıl Yapılır?
Detaya girmeyeceğim ama genel bir bilgi vereyim. UFRS(UMS) kapsamında da bilanço ve gelir tablosu var elbette. Ancak sunum aşamasında farklılıkları vardır. Mali tablolar üzerindeki bazı kalemlerin yerleri bizdeki VUK (Vergi Usul Kanunu) uyumlu mali tablolardakilerden biraz farklıdır. Ayrıca bazı kalemlere ilişkin hesaplamalar da daha değişik yapılmaktadır. En önemli farklardan biri de gelir tablosunun bizdekinden farklı olarak 2 ana bölümden oluşmasıdır.
Mali Tabloların Güvenilirliği ve Kolay Okunması
İşletmeler kâr etmek amacıyla kurulurlar. Böylesine mali sonuçları olan organizasyonların başarısı ve sağlığı üstünde ilgileri ve hakları olan ilgi grupları mevcuttur:
* İşletme Yönetimi
* Hissedarlar
* Kredi Verenler
* Yatırımcılar
Bu grupların hepsinin ortak menfaati, ilgili işletmenin mali tablolarının:
+ Şeffaf
+ Karşılaştırılabilir
+ Hesap verilebilir
olmasıdır. Bunların tam varlığı kaliteyi doğurur. Kalitenin temin edilebilmesi için de bazı araçlar gereklidir. Bu araçlar ise kalite standartlarıdır. Yani, amaç kalite, araç ise kalite standartlarıdır. UFRS nedir anlayabilmek için bu kalite standartların ne olduğunu kavrayalım her şeyden önce. Her zaman derim; büyük resme odaklanın, kuş bakışı bakın. Ne anlatıyorum, açıklayayım.
Buyurun..
Mali Tablolarda Kalite Standartları
Mali ve vergisel sonuçları itibari ile doğru ve hilesiz mali tabloların oluşturulabilmesi ihtiyaçtır. Ülkeler ve yetkili makamlar bu ihtiyaca ilişkin bazı kurallar ve ilkeler belirlemişlerdir. Gruplayacak olursak:
Muhasebenin Temel Kavramları (İlkeleri)
Muhasebenin mantık ve etik çerçevesidir. Evrenseldir. Olmazsa olmaz. Tarafsızlık, belgeye dayandırılma, nesnellik, dönemsellik, özün önceliği, tahakkuk esası vb. ilkelerdir. Zaten muhasebenin bizzat varoluş manifestosudur. Muhasebe Nedir ve Muhasebenin Temel Kavramları ve Muhasebede Dönemsellik İlkesi isimli yazılarımı okumanızı öneririm.
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri
Evrensel olarak benzerlik gösterse de, ülkeden ülkeye değişen ve o ülkedeki muhasebecilerin kabul ettikleri muhasebe uygulamalarının temeli olan yöntemlerdir. Coğrafyaya, gelişmişlik düzeyine, makro- ekonomik koşullara veya yerel ihtiyaçlara göre şekillenirler. GAAP diye bir kısaltma görürseniz işte bu odur. GKGMİ Türkçe kısaltması, GAAP (Generally Accepted Accounting Principles) İngilizcesidir. Muhasebenin temel ilkeleri için de bu tanımı (veya kısaltmayı) kullananlar vardır. Saygı duyarım ama hemfikir olmam.
Uluslararası Standartlar
İşte konumuza geldik. Bu standartlar UFRS (IFRS) / UMS (IAS)tırlar. UFRS nedir az çok anladık. Ama neden ihtiyaç var konusunu da netleştirelim.
UFRS Neden Gerekli?
Kolay anlaşılabilmesi açısından 2 farklı örnek vereceğim.
Uluslararası büyük bir şirket, bir holding düşünün. Bir çok farklı ülkede iştirakleri veya bağlı ortaklıkları olsun. Bu tarz yapılarda, bu uluslararası şirkete ana şirket denir. Ve altındaki diğer şirketlerin mali tabloları bu ana şirketin mali tablosunda bir araya gelirler. Buna konsolide mali tablo denir. Dedim ya, her bir ülkenin kendine ait GKGMİ’leri veya kanunları olabilir (olur da). Her bir ülke mali tablolarını kendi yerel kurallarına göre oluşturur. Mesela Hindistan olsun biri. Halbuki bu Hintli iştirak Slovakya’da olsaydı mali tablosunun dip toplamı farklı olacaktı muhtemelen, çünkü hesaplamalar farklı olabilecekti. Yani her ülke ayrı bir meyve diyelim. Elma+armut+kiraz+muz=?. Hepsi meyve ama cinsi farklı. Bunların konsolidasyonu sağlıklı olabilir mi? Halbuki hepsi aynı şekilde hesaplanıp mali tabloları aynı şekilde hazırlansa: elma+elma+elma+elma=4 elma olacaktı. İşte, UFRS bu tekdüzeni sağlar. Bu nedir? Yukarıda saydıklarımdan biri olan karşılaştırılabilirliktir. Bu bir..
İkinci örneğimizde yine bir şirket var. Şirket Romanya’da olsun. Bu şirketten hisse almak ile ilgilenen bir İngiliz yatırımcı ile, şirkete finansman (kredi) sağlayan bir Arap banka olsun. Rumen kurallarına göre hazırlanan bir mali tabloya bir İngiliz veya Arap ne denli sağlıklı bir şekilde hakim olabilir? İllaki bir aracı uzman yardımı gerekecektir. Halbuki hem İngiltere’de, hem Katar’da, hem de Romanya’da mali tablolar aynı şekilde hesaplanıp bire bir aynı şekilde ve formatta raporlansa nasıl olurdu? Mantıklı olurdu. Bu da şeffaflık ve hesap verilebilirliktir. Bu nedenler yetmez mi IFRS’i önemli ve gerekli kılmak için? Çok bile.
UFRS Yaşayan Bir Organizmadır
Standartlar ihtiyaca göre doğarlar, ihtiyaca göre değiştirilirler – üzerlerine eklemeler yapılır, gerektiği kadar yürürlükte kalırlar ve zamanı gelince geçersiz olurlar (ölürler). Öldüklerinde genelde yerine yeni bir standart doğar veya nadiren de olsa konunun raf ömrü biter.
UFRS Kaç Ülkede Kullanılmakta?
Şu an itibariyle tamamen veya daha kapsamlı bir şekilde 120’den fazla ülkede UFRS (IFRS) geçerlidir. Bazılarında zorunlu, bazılarında ise isteğe ve/veya şarta bağlıdır.
Türkiye’de UFRS Yani TFRS Kullanma Zorunluluğu
SPK (Sermaye Piyasaları Kanunu) uyarınca SPK düzenleme ve denetimine tabi işletmelerden tanımlanmış olanların TFRS’yi uygulamaları zorunludur. Ancak SPK düzenleme ve denetimine tabi olup da TFRS’yi uygulama zorunluluğu olmayanlar için BOBİ FRS (Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standartları) uygulama zorunluluğu getirilmiştir. BOBİ FRS Nedir? Kısmetse daha sonra anlatırım.
UFRS Nedir konusunu en yalın haliyle anlatmaya çalıştım. UFRS yani IFRS’i biliyorum diyemezsiniz elbette. Çünkü uzun, kapsamlı ve sıkıcı bir konu. Ama IFRS’i bilmeseniz de IFRS nedir biliyorsunuz artık. İyi bir başlangıcınız olsun temennisiyle…
Yazan: Aydın TUZCU
Kaynak: http://www.muhasebep.com/ufrs-nedir-ve-ums-farki-nedir/
