Rüçhan Hakkı Nedir?

Rüçhan Hakkı Nedir?
Rüçhan hakkı, mevcut hissedarlara şirket sermayesi artırıldığında yeni hisseleri öncelikli olarak alma hakkı tanır. Bu hak, hissedarların sahip oldukları pay oranlarını koruyarak değer kaybını engellemeyi amaçlar. Böylece hissedarlar, yeni hisse alımında adaletin sağlanmasını temin eder.

Rüçhan Hakkı Pazarı Nedir?
Rüçhan hakkı pazarı, mevcut hissedarların rüçhan kuponlarını alıp sattığı özel bir piyasadır. Bu pazar, sermaye artırımının yapılacağı dönemde açılır ve belirli bir süre devam eder. Hissedarlar bu süre zarfında haklarını kullanabilir ya da satabilir.

Rüçhan Türleri Nelerdir?
Rüçhan hakkı, sermaye artırımında hissedarların haklarını koruyan farklı türlerde olabilir. Bunlar:

Patent Rüçhan Hakkı: Buluş sahibine kendi buluşunu öncelikli olarak tescil ettirme hakkı tanır.
Hisse Rüçhan Hakkı: Mevcut hissedarlara yeni çıkarılacak hisseleri öncelikli olarak satın alma imkânı verir.
Ticari Rüçhan Hakkı: Ortaklık haklarını güvence altına alır. Ortak bir hisseyi satmak isterse, diğer ortaklara önce alma hakkı tanır.
Marka Rüçhan Hakkı: Marka sahiplerine, başkalarına aynı veya benzer markayı kullanma izni vermez.
Rüçhan Hakkının Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları:

Hissedarların sahip oldukları pay oranları düşmez.
Yeni hisseler, piyasadan önce daha düşük bir fiyatla alınabilir.
Şirketin kazançlarından aynı oranda yararlanma hakkı korunur.
Hissedarlar rüçhan haklarını satarak ek gelir elde edebilir.
Dezavantajları:

Hissedarlar yeni hisseleri alabilmek için ek sermaye ayırmak zorunda kalabilir.
Eğer hak kullanılmazsa, hisse oranı düşer ve kontrol etkisi azalır.
Şirketin performansı kötü olursa, yapılan ek yatırım zarar edebilir.
Rüçhan Hakkının Kullanılmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hissedarlar rüçhan hakkını kullanırken şu noktaları göz önünde bulundurmalıdır:

Rüçhan hakkı belirli bir süre ile sınırlıdır. Süreyi kaçırmamak önemlidir.
Hak kullanabilmek için hissedarın şirketin mevcut ortakları arasında olması gerekir.
Hisse alım fiyatı, belirtilen süre içinde ödenmelidir.
Rüçhan Hakkı Nasıl Hesaplanır?
Rüçhan hakkı hesaplaması, şirketin sermaye artırımı oranı ve mevcut hissedarın payına göre yapılır.

Artırılacak sermaye ile mevcut sermaye oranı belirlenir.
Hissedarın sahip olduğu pay ile sermaye artırım oranı çarpılarak rüçhan hakkı hisse adedi bulunur.
Yeni hisse değeri ile bu adet çarpılarak rüçhan hakkı tutarı hesaplanır.
Rüçhan Hakkı Oranı Nedir?
Rüçhan hakkı oranı, bir hissedarın sahip olduğu hisse oranı ile sermaye artırımında çıkarılacak yeni hisselerden ne kadarını satın alma hakkı kazandığını gösterir. Bu oran, sermaye artışının büyüklüğüne ve mevcut sermaye düzeyine göre hesaplanır.

Rüçhan Hakkı Örneği

Örnek bir durum üzerinden gidelim:

• Mevcut sermaye: 1.000.000 TL (1.000.000 adet hisse).
• Sermaye artırımı: 500.000 TL (500.000 adet yeni hisse çıkarılacak).
• Hisse başına nominal değer: 1 TL.
• Hissedarın elindeki hisse sayısı: 10.000.

Mevcut Durum:

Sermaye Artırımı Sonrası Rüçhan Hakkı:

• Hissedar, şirketin %1’lik payına sahiptir (10.000 / 1.000.000).
• Şirketin sermaye artırımında, hissedarın pay oranına göre alabileceği hisse sayısı 500.000 * %1 = 5.000 adet.
• Hissedar nominal hisse fiyatı 1 TL olduğu için 5.000 hisse için 5.000 TL ödeyerek bu hakkı kullanabilir.
• Eğer hissedar bu hakkı kullanmazsa, yeni çıkarılacak hisselerde pay sahibi olamaz ve şirket içindeki toplam pay oranı azalır.